Gender 101

Omdat Gender in al zijn kleuren niet een onderwerp is wat dagelijks ter sprake komt: hier even de basics.

  • Gender versus geslacht

 

Heel in het kort: geslacht zit tussen je benen en gender in je hoofd.

Je geslacht, of wel je sekse, zijn de biologische geslachtskenmerken waarmee je geboren bent.

Wikipedia zegt over gender: “In de meest algemene definitie refereert gender aan de gevarieerde en complexe afspraken tussen mannen en vrouwen. Het begrip omvat de organisatie van reproductie, de seksueel bepaalde scheidingen van toegang tot de arbeid en de zorg voor kinderen en de culturele definities van mannelijkheid en vrouwelijkheid. Met andere woorden: gender staat voor de socioculturele aspecten van het man- of vrouw-zijn. Gender staat zo tegenover ‘sekse’: sekse staat voor de biologische verschillen.”

Bij de meeste mensen is hun geslacht en hun gender rol hetzelfde. Zo voelen de meeste mensen die geboren zijn met mannelijke geslachtskenmerken zich ook man. Dat heet cisgender.

Het voorvoegsel cis komt uit het Latijn en betekent “aan deze kant”, zoals trans staat voor “aan de andere kant”.

Iemand die transgender is heeft het gevoel dat zijn genderidentiteit niet past bij het geslacht wat hij bij zijn geboorte gekregen heeft. Zo kan bijvoorbeeld een kind met mannelijke geslachtskenmerken zich een meisje voelen.

 

  • Hoe zit dat dan met gender creatief?

 

We hebben het zonet gehad over transgender. Maar dan hebben we het alleen over de twee uitersten van een lijn: aan de ene kant cisgender mensen (ik ben geboren als man en voel me man) en aan de andere kant de transgenders (ik ben geboren als man maar voel me vrouw).

Hoe zit dat dan met alle mensen halverwege de lijn? En is dat gender eigenlijk wel een lijn? Is het niet meer een soort web?

Die mensen (en kinderen) voelen zich bijvoorbeeld vrouw én man. Of geen van beiden. Of iets geheel anders. Of ze voelen zich wel een jongetje, maar houden vooral van meisjesdingen. Of ze voelen zich eerst het één, maar later toch het ander.

Een mooie manier om aan te geven dat er een heleboel is tussen man en vrouw, is de Gender Bread Person *)  hieronder.

Dit plaatje laat mooi zien hoe Gender meer is dan je geslacht tussen je benen, of op wie je verliefd wordt. Ook zie je hier dat je Gender Identiteit niet altijd man of vrouw is, maar soms allebei, of geen van beiden, en dat wat je genderidentiteit is niet perse hoeft samen te hangen met hoe je je kleedt en uit (je genderexpressie).

Voor alle mensen die zich niet thuis voelen bij een genderhokje heb ik uit het boek van  Dr. Diane Ehrensaft de term gender creatief opgepikt.

  • Transgender versus gender creatief – de appels en de peren.

In de huidige maatschappij is het niet altijd duidelijk wat wat is. Vandaag is er een term en morgen weer een nieuwe. Facebook heeft 50+  gender opties. Dus hoe weet je nu wat je kind is? Of wat je zelf bent? Want lijkt dat gender niet allemaal heel erg op elkaar? Kan je die appels en peren wel uit elkaar houden?

Een appel is een kind wat aangeeft van het andere geslacht te Zijn. Hij zegt als kleuter niet ‘ik zou een meisje willen worden’, maar ik BEN een meisje. De appel wil zich kleden als meisje en vind het heerlijk als mensen denken dat hij een meisje is. Sterker nog, als je ‘hij’ zegt wordt hij mogelijk boos. Daarbij hebben appels al heel jong een onbehagen bij het geslacht tussen hun benen. Dat kan zich uiten in zinnen als ‘wanneer komt de goede fee om mijn piemel te veranderen in een vagina?’ of in douchen en zwemmen erg vervelend vinden. Het gaat bij de appels duidelijk om ZIJN en niet alleen om DOEN.

Dit is een kind wat we transgender **) zouden noemen.

Dan heb je de peren. De peer is een jongetje wat van ballet houdt. Van kleuren en van barbies. Van jurken of ruches en roze. Peren voelen zich niet thuis in de gender rol die van hen verwacht wordt. De peer zegt misschien ‘ik zou later een meisje willen worden’, maar kan tegerlijkertijd ook heel tevreden zijn met zijn jongetjeslijf en zwaardvechtend door de gangen hollen. Zijn voorkeur om een meisje te zijn gaat vooral over de rol die hij heeft en niet zoveel over zijn innerlijke gevoel.  Bij de Peer gaat het meer om DOEN dan om ZIJN.

Dan heb je nog zoiets als de fruitsalade. Dat zijn de  (vaak wat oudere) kinderen die er tussenin zitten, of heen en waar waaien van de een  naar de ander. Die voelen zich bijvoorbeeld man en vrouw, of helemaal niets, of de ene keer het een en dan weer het ander. Mensen in de fruitsalade kunnen zich prima voelen met het geslacht dat op huh geboorte certificaat staat, maar ze kunnen er ook moeite mee hebben. Maar omdat hun gender gevoel niet duidelijk aan één kant van de lijn staat (‘man’ of ‘vrouw’) zijn het geen appels.

Zowel de peren als de fruitsalade noem ik in dit blog gender creatief.

  • Is hij niet gewoon homo? Ofwel: wat wordt er van al dat fruit?

Jonge kinderen zijn jong. Ergo: je kunt niet perse voorspellen wat de ontwikkeling is als ze later groot zijn. Wat je wel kunt zeggen is dat sexualiteit en gender iets verschillends is. Sexualiteit (op wie je verliefd wordt) komt pas veel later tot ontwikkeling, terwijl gender identiteit al vanaf een jaar of drie tot uiting kan komen.

Grofweg zie je dit:

De appels blijven appels. Zij willen van het andere geslacht zijn en zijn ongelukkig als ze dat niet mogen zijn. Deze kinderen zullen vaak opgroeien tot transgender kinderen die –door bijvoorbeeld hormonen en/of operaties- van geslacht willen veranderen.

De peren kunnen alle kanten op. Voor sommigen is het een fase, waar ze overheen groeien en dan niets meer mee doen.  Vooral onder kleuters is het experimenteren met gender rollen erg normal. Omdat er nog te weinig onderzoek is gedaan weten we niet of het stoppen van gender creatief gedrag is omdat de kinderen écht vanbinnen geen voorkeur meer hebben voor de expressive van het andere gender, of omdat ze zich hebben leren aanpassen aan ‘de norm’. Een groot aantal van hen vindt uiteindelijk dat de gender rol van hun geboortegeslacht prima bij hen past. Meestal gebeurd dit rond een jaar of 9 – 10. Een groot deel van de peren voelt zich uiteindelijk homosexueel en niet meer transsexueel. Sommigen blijken alsnog appels te zijn, of eindigen in de fruitsalade.

Voor alle kinderen geldt: steun ze in hun ontwikkeling. En er is geen enkel bewijs dat degenen die heen en weer gaan tussen genders er slechter aan toe zijn dan wie een eenduidige keuze maakt. Als ze een andere keuze willen maken, of zelfs als ze verdwalen in het genderweb, hebben ze steun nodig, hulp om zichzelf beter te begrijpen, hun keuze te maken. Niet om in het keurslijf terug te komen. Maar om hun eigen weg te vinden.

  • Maar ik heb nog zoveel vragen!

Ik heb absoluut niet de illusie dat dit een volledige lijst is van de vragen die men heeft. Ik wilde enkel een beetje een beeld schetsen van gender creativiteit. Als je meer wilt weten, lees het boek “The gender creative child” van Diana Ehrensaft, of speur eens wat in de linken sectie naar pagina’s met meer informatie, zoals bijvoorbeeld die van Transvisie.

 

*) Er is ook een andere weergave; de Gender Unicorn, die het net iets anders weergeeft. De Gender Bread Person die ik gekozen heb is niet de volledigste, maar vooral de simpelste, omdat ik het makkelijk wil maken voor mensen om hem aan anderen uit te leggen.

**) In onze taal heeft het woord transgender eigenlijk twee betekenissen. Het kan zowel het aan de andere kant van de lijn zitten (ik ben geboren als man en ik voel me vrouw) betekenen als de overkoepelende term zijn voor alle gendercreatieve mensen, in alle vormen en gender bread gradaties. Maar ik vind dat een beetje verwarrend soms, zeker omdat mijn kind dus aan de ene kant wel tot de groep transgenders behoort (als overkoepelde term voor alle anders-genderen) maar aan de andere kant ook niet (als term voor de jongetjes die heel duidelijk meisje willen worden, de appels.) Bedoel ik nu als ik het over transgenders heb de hele bups gendermensen? Of juist de appels aan de andere kant van de lijn? Daarom dus scheidt ik hier de kinderen in transgender en gender creatief. Dan weet u in iedere geval hier op dit blog wat er bedoeld wordt.

 

De reis van een gezin met een genderkind