Het is een mooie zomerdag. Ik sta te wachten op een plein vol kinderen. Finnley komt aangelopen. ‘Mam, woensdag gaan we naar de waterspeeltuin, dan moet ik zwemkleding mee!’ Hij wil me vooral even knuffelen, want zo’n eerste dag is altijd spannend. Om mij heen stuitert Skylar. ‘Ze heeft er zin in.’ zegt de leiding. ‘Ja’, beaam ik, ‘maar ze is ook wel een beetje zenuwachtig.’

Vandaag gaan mijn kinderen naar de DVA, de Delftse Vakantie Activiteiten. Het is een soort dagkamp voor de jeugd, van half negen tot half vier. Het grut is op leeftijd ingedeeld in een vijftal groepen en zal de aankomende week zich vermaken met spelletjes, sportclinics, watergevechten en springkussens. We zijn ooit op het fenomeen geattendeerd toen Finnley net vier jaar oud was, en sindsdien gaan ze er elk jaar naar toe. Zij een leuke week en mama nog wat extra tijd voor werk en zichzelf. Win-win lijkt mij zo.

Vorig jaar was ik van te voren even met de leiding van Sky’s groepje wezen babbelen. Ik wilde mogelijk pestgedrag voor zijn, en heb uitgelegd dat hij een jongetje is in een jurk, en dat dat de normaalste zaak van de wereld mocht zijn. Natuurlijk zat ik vervolgens de hele dag nagelbijtend in de tuin van mijn rust te genieten terwijl ik me zorgen maakte wat de andere kinderen wel niet tegen hem zouden kunnen gaan zeggen. Gelukkig bleek dat ik me zoals zo vaak voor niets druk maakte, en hij had een super week.

Geen genderdysforie maar toch niet tevreden?

Dit jaar had ik dus nogal weinig om me zorgen over te maken, zou je zo zeggen. Behalve dan dat Skylar een tijdje terug zei dat hij niet meer wilde dat ik hem ‘my princess boy’ noemde. Kon ik niet gewoon ‘meisje’ zeggen? Zo af en toe roept hij iets in die trant, en meestal los ik dat op door hem ‘Princess’ te noemen, waarna hij het hele namengedoe weer een beetje vergeet. Het is niet iets wat hem heel veel ongemak schijnt te bezorgen.

Daarbij, ik vind dat het dysfoor  in genderdysforie eigenlijk niet zo bij hem past. Hij lijkt niet heel erg ongelukkig met zijn jongenslijf. Dat piemeltje dat zit daar prima,  en daar klaagt hij nooit over. (Wij wel, zo af en toe, als zijn kinderlijke ‘bloot is leuk!’ momenten naar buiten komen als hij bij de scouting is bijvoorbeeld…)  Soms heb ik het idee dat er in Sky’s belevingswereld maar twee genders zijn, alleen man en vrouw, degenen die we in onze binaire samenleving zo veel tegenkomen. Omdat jongetjes geen roze jurken dragen hoort hij daar niet bij en moet hij dus wel een meisje zijn.  Niet omdat hij dat diep van binnen zo voelt, maar omdat hij bij de meiden wil horen. Ergens denk ik dat hij vooral als een meisje behandeld wil worden, en dat dat enigszins anders is dan (fysiek) een meisje willen zíjn. Maar dat het iets is wat hij met zijn jonge jaren nog niet zo goed duidelijk kan maken. Nu kan ik dat helemaal mis hebben natuurlijk, maar om die reden blijven we voorlopig bij ‘zoon’ en ‘hij’ en ‘hem’. *)

Zelf je geslacht kiezen.

Als je kans wilt maken om één van de driehonderd kinderen bij de DVA te zijn dan moet je je tegenwoordig flink vroeg inschrijven. Dat kaartjes kopen op de dag zelf was maar omslachtig, en bovendien was de aanloop enorm. De organisatie heeft zich in het haar en onder de oksels gekrabd en besloten dat voorinschrijving mogelijk een beter plan was als je zeker wilt weten dat je kinderaantal beheersbaar blijft. Ergens in april werd de website geopend en begin mei konden we daar onze kids registreren voor een weekkaart. Een mooi webformulier met naam en adresgegevens. En, zoals te verwachten viel, een vinkvakje voor ‘geslacht’. **) Nu heb ik sinds een tijdje de neiging opgevat om Sky te laten kiezen onder welk vakje hij wil vallen als ik ergens wat moet invullen. We leggen onze kroost regelmatig uit dat er meer is dan alleen man of vrouw, dat je ook allebei mag zijn of niets of ergens in het midden. Maar dat je ook soms wat moet kiezen, vooral als het op formulieren invullen aankomt. Zo koos Skylar voor het vrouwelijk geslacht bij het invullen van een online vragenlijst over zijn linkshandigheid en staat hij als meid geregistreerd bij de Rangerclub. ‘Meisje!’ zei hij ook over dit formulier, op een toontje wat aangaf dat ik een ontzettend stomme mama was dat ik dat überhaupt moest vragen.

Tegen de tijd dat het daadwerkelijk tijd was om naar het dagkamp te gaan kwam het dilemma. Nu hadden we ‘meisje’ ingevuld op dat formulier. Wilde hij dan ook als meisje er naar toe? Als dochter in plaats van als zoon, met voornaamwoorden en al?

Het gekke is dat ik eigenlijk nooit gedacht had op dit punt aan te belanden. Mijn zoon was een zoon. Een roze zoon, met glitters en tutu’s en lang haar die niet te onderscheiden was van een meisje en mogelijk op latere leeftijd homo/genderqueer/agender of iets anders uit de LGBT+ hoek zou blijken te zijn, maar toch zeer waarschijnlijk geen dochter. Zoals ik hierboven al beschreef vond ik hem niet heel genderdysfoor, hij hoorde eerder bij de peren of de fruitsalade, niet bij de appels en ondanks het feit dat hij mocht zijn wie hij wilde en mocht dragen wat hij wilde bleef hij wel onze zoon en als zodanig aangesproken.

Hmm.. eigenlijk is dat een wat rare zin. Als hij mag zijn wie hij wil, mag hij dan niet ook een meisje zijn? Hij mag al kiezen naar welke wc hij gaat en in welke kleedkamer hij zich omkleedt. Wat is er eigenlijk op tegen om een weekje helemaal vrouw te mogen zijn? Veranderd er daardoor echt iets? Feitelijk denken onbekenden als ze hem op straat zien lopen nu ook al niet dat hij een jongetje is. Het gaat er vooral om dat híj het gevoel heeft helemaal een meisje te mogen zijn. Sky wilde het heel graag en ik kon eigenlijk niet echt redenen bedenken om het niet te doen. Meisje voor een week, wat zou het ook en niemand kent hem daar tenslotte.

Genderzaken bespreken.

Terwijl we daar zo stonden in de zon leek het me zaak dat ik wel heel even de begeleiding aansprak. Meer voor het geval dat, als er omgekleed zou gaan worden in badpakken voor een watergevecht bijvoorbeeld. ‘Hij is transgender’, zei ik, ‘wat zoveel inhoudt dat ze een piemeltje heeft onder de jurk. Maar hij wil hier graag een meisje zijn en als ‘ze’ worden aangesproken.’ Oei. Dat de juiste voornaamwoorden aanhouden is lastiger dan ik dacht. Wat zit dat toch enorm ingesleten! De boodschap was niettemin overgekomen. ‘Okay,’ zei de betrokken leiding, ‘gewoon ‘ze’ zeggen dus? Prima!’ Als alles toch zo makkelijk was..

‘Hé, hoi, wat leuk dat jullie er ook zijn!’ Vriendin S. stond naast ons, met haar dochtertje van zeven. Die zou ook bij Skylar in de groep komen. Gezelli… Wacht. Zij weet dat Sky eigenlijk een jongetje is.. Wie weet gaat ze straks kinderen verbeteren.. Oh boy.. Wat nu? Tot zover de planning met niemand die hem kent..

Uiteindelijk was de oplossing bedrieglijk simpel. Ik nam het dochtertje even apart. ‘Lieverd, jij weet dat Skylar eigenlijk een jongetje is hé.’ Geknik. ‘Maar nu wil hij hier heel graag een meisje zijn. Dus verbeter mensen maar niet als ze dat denken, goed?’ Nog meer geknik. En dat was dan dat. Finn kwam voor een laatste keer langs, we knuffelden en mijn beide kinderen gingen op weg naar een dag vol spel en avontuur.

Het resultaat van één dag meisje.

Zeven uur later stond ik opnieuw in de zon om ze op te halen. ‘Het was gaaf mama! Ik heb een vriendin, kijk hier, met dat bruine haar en we gingen op het springkussen en een spel doen met verf en rennen en een speurtocht doen en ik mocht een ijsje!’ ‘Wat leuk lieverd. Hoe beviel het om er als meisje te zijn, was het anders dan anders?’ Zijn ogen begonnen te glimmen. ‘Ja hoor mama, echt wel, want iedereen dacht dat ik een meisje was en dat zeiden ze ook!’ ***)

Je kunt je afvragen wat het verschil eigenlijk was. Als we er niets van gezegd hadden dan had waarschijnlijk het voltallige team hem bij de meisjes ingedeeld (ervan uitgaande dat er op geslacht zou zijn gesorteerd) en hem als ‘zij’ aangesproken. Mogelijk had de dochter van S. iemand gecorrigeerd, maar waarschijnlijker is dat die veel te druk was met spelen om zich veel met mijn kind bezig te houden. Maar voor Skylar was er wel degelijk een verschil. Als jongen in een jurk door het leven gaan is het blijkbaar toch net niet. Daadwerkelijk een meisje mogen zijn voelde nu toch anders. Hij was er in ieder geval heel tevreden mee.

Ik merk dat ik moet proberen de ‘hoe nu verder’ gedachten wat los te laten. Over het hele gebeuren van sociale transitie en alles eromheen heb ik nog zoveel vragen, zoveel twijfels. Moeten we vaker ‘zij’ gaan zeggen? Of juist niet? Staar ik mij blind op mijn zoon, die ik een peer vind en geen appeltje, omdat ik het wel prima vind om een zoon in een jurk te hebben? Dat is nu iets wat ik begrijp en aan gewend ben. Of belemmer ik hem daarmee in het zichzelf zijn door hem consequent als ‘hij’ te benoemen? Maar stel dat ik hem juist teveel ruimte geef, en heeft hij daardoor mogelijk later het gevoel dat hij niet meer terug kan in zijn jongen-zijn omdat hij nu eenmaal voor het hokje van meisje gekozen heeft? … Vragen stellen levert vaak enkel alleen maar weer extra vragen op.

Vandaag is het een mooie zomerdag. Sky is op zomerkamp, waar hij een meisje is voor een week. Wat er daarna komt? Het gaat regenen geloof ik.

 

*) Ik zou dat anders doen als hij vanaf jongs af aan had aangegeven heel ongelukkig te zijn met zijn jongenslijf, en een meisje te zíjn in plaats van te willen wórden. Ik schreef er hier iets over.

**)Het is wonderbaarlijk hoe ik vóór Skylars coming out als gender creatief kind me nooit ongemakkelijk voelde bij die hokjes. Natuurlijk was ik me ergens in mijn achterhoofd bewust van de optie tot meer keuze, maar omdat ik daar zelf niets mee had was het voor mij gewoon een invulvakje, net als huisnummer en postcode. Tegenwoordig krijg ik de kriebels als ik zo’n vak zie, ook als het voor mezelf is, en heb ik al meermalen een mailtje eruit gedaan naar de makers van die gendervakjes om meer opties te gaan geven dan alleen ‘man’of ‘vrouw’.

***) Voor mensen zonder kinderen, als koters elkaars naam (nog) niet weten dan spreken ze elkaar aan op hun gender ‘Hé jongetje, mag ik na jou op de schommel? Zeg meisje, mag ik ook meedoen met springtouwen?’, dat soort zaken.